به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، روند توسعه و تنوع بخشی به تجهیزات موشکی کشورمان در بخش های مختلف، طی سالهای گذشته با شتاب بیشتری همراه شده و در حالی که قبلا، رشد دستاوردهای این بخش در حوزه هواپایه، با رشد کمی همراه بود، اما در سنوات اخیر، می توان مضاعف شدن این سرعت را کاملا رصد و مشاهده کرد.

در جدیدترین دستاورد اعلام شده در این خصوص، اولين مجموعه توليدي موشك كروز ضد كشتي نصرهواپايه كه توسط سازمان صنايع هوافضاي وزارت دفاع به توليد انبوه رسيده است، روز سه شنبه به نيروي هوايي ارتش تحويل شد. خط تولید این موشک در دومین روز از هفته دولت (سوم شهریورماه) با حضور وزیر دفاع کشورمان به بهره برداری رسیده بود و پس از گذشت مدت زمانی کوتاه، تحویل آن آغاز شد.

موشک کروز چیست و چه تاثیری در قدرت رزم کشورمان دارد؟

در پاسخ ابتدا باید اشاره کرد که بسیاری از موشک‎های هوا به سطح و سطح به سطح ساخته شده در واقع هواپیمایی با یک سرجنگی هستند زیرا پیکربندی آنها شباهت زیادی به هواپیما دارد. وجود بال به صورت ثابت یا باز شونده، پیشران هواتنفسی از نوع توربوجت یا توربوفن و از همه مهم‎تر نحوه پرواز غیر بالستیک و یا کاملاً مشابه هواپیما از شاخصه‎های مشترک اغلب این موشک‎ها  است.

اما اصلی‎ترین مشخصه این نوع موشک‎ها پرواز در ارتفاع بسیار نزدیک به سطح زمین و عموماً کمتر از 30 متری در فاز پیمایشی (کروز) از مراحل حرکت آن است که بخش بسیار زیادی از زمان پرواز آنها را شامل می‎شود از این رو این موشک‎ها به نام کروز شناخته شدند بر خلاف تصور نادرستی که این واژه را به قابلیت هدایت در موشک نسبت می‎دهد.

اغلب موشک‎های کروز ساخته شده دارای سرعت‎هایی کمتر از صوت هستند اما برخی نمونه‎های جدید در بخش نهایی پرواز (فاز ترمینال) به سرعت مافوق رسیده و برخی نیز از ابتدای پرواز، سریع‎تر از صوت حرکت می‎کنند. موشک‎های کروز از هواپیما، پرتابگر زمینی، کشتی و زیردریایی شلیک می‎شوند و انواع مختلف آنها برای حمله به رادارها، کشتی‎ها و اهداف زمینی توسعه یافته‎اند. برد نمونه‎های مختلف ساخته شده این نوع موشک‎ها از چند ده کیلومتر تا چند هزار کیلومتر است.

برخی از مهم‎ترین اجزاء مشترک همه این موشک‎ها شامل پیشران راکتی برای نمونه‎های برد کوتاه تا متوسط و موتور جت برای نمونه‎های دوربرد، خلبان خودکار، ارتفاع‎سنج (برای اندازه‎گیری ارتفاع از سطح آب و پرواز در نزدیکی آن) و جستجوگر هدف که عموماً از نوع راداری، تصویری یا حرارتی است.

پس از جنگ تحمیلی 8 ساله عراق علیه کشورمان و مشاهده عملکرد موشک‎هایی همچون هارپون در اختیار نیروی دریایی ارتش ایران، موشک فرانسوی اگزوست در اختیار عراق و نیز استفاده از موشک کرم ابریشم توسط هر دو طرف، سرمایه‎گذاری قابل توجهی در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برای طراحی، ساخت و تولید موشک‎های ضد کشتی با بردهای متنوع خصوصاً انواع کروز که قابلیت شلیک از سه دسته اصلی پرتابگرها یعنی شناورها، هواگردها و سکوهای زمینی را داشته باشند صورت گرفت که به ساخت خانواده ای قدرتمند از این محصولات منجر شد که در ادامه، معرفی نمونه های هواپایه آن تقدیم می شود.

نصر؛ تازه واردی با قدمتی زیاد

موشک کروز ضد کشتی نصر در زمره سلاح‎هایی با برد کوتاه تا متوسط قرار می‎گیرد. اصلی‎ترین تفاوت این موشک با نمونه های مشهوری چون کوثر و ظفر، میزان بالای سرجنگی است که قدرت تخریب بسیار بالایی برای آن ایجاد می کند. موشک 350 کیلوگرمی نصر-1 با برد دستکم 35 کیلومتر حاوی یک سرجنگی نیمه زرهی 130 کیلوگرمی بوده که در حدود 4.5 برابر سرجنگی موشک کوثر-3 است.
 
پیش از این، نمونه هواپرتاب این موشک کروز روی هواپیماهای جنگنده نظیر اف-4 فانتوم نیروی هوایی ارتش نصب شده بود و در بازدید رئیس جمهور کشورمان از نیروی دریایی سپاه در بندرعباس نیز یک بالگرد بل206 مجهز به یک موشک نصر در زیر بدنه به نمایش درآمده بود.


بالگردهای میل-17/171 نیروی دریایی سپاه نیز از نامزدهای کاربری این موشک هستند که می‎توانند چندین فروند از آن را در جایگاه‎های دو طرف بدنه خود حمل نمایند. بدیهی است پرتاب این موشک از هواپیماهای جنگنده از ارتفاع‎ها و سرعت‎های بیشتر باز هم به افزایش برد دورایستایی موشک منجر خواهد شد.

نور؛ مشهورترین موشکی که به قلب تاریکی می زند

موشک ضد کشتی و کروز نور از اولین نمونه‎های موشک‎های کروز ساخت کشورمان بود که در سال‎های دهه 1370 به خدمت نیروهای مسلح کشورمان در آمد. موشک نور با طول 6.38 متر که 1.24 متر آن مربوط به موتور راکتی اولیه است، 715 کیلوگرم جرم داشته که 175 کیلوگرم آن مربوط به سرجنگی نفوذگر نیمه زرهی موجود در آن است. برد این موشک 120 کیلومتر بوده و می‎تواند با سرعت نزدیک به 0.9 ماخ پرواز کند.

علاوه بر ناوچه‎ها و ناوهای نیروهای مسلح، هواناوهای BH-7، بالگردهای میل-17/171 و هواپیماهای جنگنده مانند اف-4 فانتوم از جمله تجهیزات نیروهای دریایی سپاه و ارتش و نیروی هوایی ارتش هستند که این موشک را به کار می‎برند.

در فواصل نزدیک هدف، موشک ارتفاع خود را به چند متری سطح آب می‎رساند تا کار شناسایی و درگیری دشمن با آن سخت شده و موشک به بخشی از هدف که نزدیک آب است اصابت کند که سبب ایجاد بیشترین آسیب در هدف شده و احتمال غرق شدن آن را افزایش می‎دهد.


با توجه به اینکه استفاده از موشک های کروز دریایی در جنگنده ها و بالگردهای رزمی از جمله تکنیک هایی است که برای مقابله با تهدیدات دریایی دشمن، همواره مد نظر فرماندهان و متخصصان صنعت دفاعی کشورمان بوده، پروژه «قائم» توسط نیروهای مسلح کشورمان به اجرا درآمد که منجر به تجهیز جنگنده های ارتش به موشک های 120 کیلومتری هوا به سطح «نور» شد.

قادر؛ شلیک کن- فراموش کن در 200 کیلومتری هدف

موشک قادر نمونه‎ای جدید از موشک نور است که برد آن افزایش یافته است. قادر با بهره‎مندی از ساختار و طراحی مشابه و حتی ابعاد نزدیک به نور، دستکم 220 کیلومتر برد دارد. در واقع به نظر می‎رسد متخصصان صنعت موشکی کشور برای تولید موشک قادر از نظر فیزیکی تنها کمی طول موشک نور را افزایش داده باشند. قطر و بال‎های دو موشک نیز مشابه هم هستند و این مشابهت بالای دو موشک، قیمت تمام شده موشک جدید را به میزان قابل توجهی کاهش می‎دهد.

از توانمندی‎های اعلام شده برای موشک قادر باید به سامانه خلبان خودکار دیجیتال، سامانه ناوبری با دقت بالا، امکان برنامه‎ریزی موشک قبل از شلیک، امکان هدفگیری اهداف با سطح مقطع راداری پایین، رادار پیشرفته با قابلیت مقابله با جنگ الکترونیک، آماده‎سازی و واکنش سریع موشک برای حمله به هدف و توانایی ضربه زدن به اهداف ساحلی علاوه بر هدف‎های شناور اشاره کرد.

 
به گزارش مشرق، موشک قادر نیز مانند نور از سکوهای متحرک ساحلی، ناوچه‎ها و ناوشکن‎ها، هواپیماهای جنگنده و بالگرد میل-17/171 پرتاب می‎شود. با توجه به پرواز این موشک‎ها در ارتفاع بسیار پایین، رادار کشتی‎ها به طور مستقل از رادارهای هواپایه و در بهترین حالت با در نظر نگرفتن سطح مقطع راداری کم موشک‎های نور و قادر از حدود 30 کیلومتری (با توجه به انحنای کره زمین) امکان رؤیت آنها را خواهد داشت و در این صورت با توجه به سرعت این موشک‎ها که بین 0.8 تا 0.9 ماخ (277 تا 312 متر بر ثانیه در سطح دریا در دمای 25 درجه سانتیگراد) است، دشمن تنها حدود 96 تا 108 ثانیه زمان برای واکنش خواهد داشت.

کوثر را با کرار و شاهد بشناسید

این موشک به عنوان یک سلاح ضد کشتی با پیشرانه راکتی سوخت جامد، سبک و برد کوتاه ساخته شده است. 3 گونه مختلف این موشک دستکم در دو مؤلفه وزن و برد با هم تفاوت‎های محسوسی دارند. نمونه آخر یعنی کوثر-3 با وزن 120 كيلوگرم و برد 25 كيلومتر دارای سر جنگی به جرم 29 کیلوگرم بوده و به سرعتی نزدیک به 0.8 سرعت صوت می‎رسد.

 
بنا بر اطلاعات منتشر شده یکی از 3 گونه موشک کوثر دارای جستجوگر اپتیکی و یک نمونه هم از نوع راداری است. این موشک سبک با نصب روی قایق‎های تندرو از جمله ذوالفقار و سایر شناورهای تندرو نقش مهمی در افزایش توان تهاجمی آنها ایفا کرده است. علاوه بر تعدادی از جنگنده های نیروی هوایی ارتش در سالهای قبل، طی سالهای اخیر بالگرد شاهد285 و پهپاد تهاجمی کرار نیز هر یک با دو فروند از این موشک مشاهده شده‎اند.

موشکی که «قاصد» برای جنگنده های ایرانی آورد

در رژه روز ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال گذشته، موشکی دیگر از خانواده محصولات ایرانی به نمایش درآمد که مشخصاتی همچون برد بالای 100 کیلومتر و عملکرد کروز برای آن اعلام شد. این موشک شباهت محسوسی به قاصد3 داشته اما به جای یک پیشران راکتی از یک موتور جت بهره‎مند است.
 
پیکربندی این موشک نیز مشابه قاصد3 شامل 4 بال اصل در انتهای بدنه مجهز به سطوح کنترلی و 4 بالک کوچک پایدار کننده نزدیک دماغه بود. بال‎ها و بالک‎های این موشک به شکل علامت ضربدر یا کراس قرار گرفته‎ بودند که از نظر دینامیک و کنترل پیچیدگی بیشتری نسبت به بالک‎های قرار گیرنده به شکل علامت بعلاوه یا پلاس (+) داشته اما کارامدی بهتری در شرایط مختلف دارند. ابعاد تخمینی این موشک شامل طول 5.3 متر، قطر بدنه اصلی 35 و دهانه بال 70 سانتیمتر بود.


این موشک نیز مانند سری بمب‎ها و موشک قاصد، موشک زوبین با سرجنگی 750 پوندی (حدود 340 کیلوگرم) و بمب یا موشک قدر با سرجنگی 907 کیلوگرمی از حسگر اپتیکی (دوربین نصب شده در دماغه) برای هدفگیری در فاز نهایی برخوردار بود.

با توجه به اینکه یکی از مأموریت‎های قاصد3 درگیری با شناورهای دشمن اعلام شده بود، این موشک نیز با اتکا به سامانه هدفگیری اپتیکی در مأموریت‎های دریایی شامل انهدام شناورها و تأسیسات ساحلی و اهداف نزدیک به دریا کاملاً مفید خواهد بود. پیش از این نیز اعلام شده بود که نهاجا در حوزه دریایی موفق شده با دستیابی به موشک‎های مشابه کروز که به تولید رسیده اهداف خود را مورد اصابت قرار دهد.

در کنار این موشک های مشهور و پر استفاده، برخی اشاره ها و نکات نیز توسط مسئولان دفاعی کشورمان مطرح شده است که به علت نبود مشخصات دقیق و کامل از این سامانه ها، امکان معرفی و تحلیل آنها وجود ندارد.



به عنوان مثال، محمد اسلامی معاون وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در گفت‌وگوی خود در سال 93، با اشاره به اینکه میراژهای متعلق به کشورمان نوسازی شده‌اند و در مدار عملیات قرار دارنداعلام کرده بود که «کروزهایی که تا 300 کیلومتر برد دارند روی این هواپیماها نصب می‌شوند.»

این برد، با موشک قدیر که نوعی کروز حمله به اهداف دریایی است، تطابق دارد اما به دلیل عدم اعلام دقیق مشخصات موشک مذکور توسط معاون وزیر دفاع کشورمان، نمی توان مستقلا آنرا تایید و تشریح کرد.

با توجه به نمونه های فوق، می توان مطمئن بود سامانه‎های موشکی ضد کشتی و کروز ایرانی که هر یک برای طیفی از اهداف و بردهای مختلف توسعه یافته‎اند، در مجموع آرایه‎ای همگون از سلاح‎هایی دقیق، کارامد و با احتمال اصابت بالا را برای دفاع همه جانبه از سواحل و مرزهای دریایی کشورمان به وجود آورده‎اند که توان آفندی نیروی هوایی ارتش را در این حوزه کاملا برجسته و قابل اتکا می کند.